Những điểm cần lưu ý khi soạn hợp đồng lao động mới nhất là yếu tố then chốt để tránh tranh chấp, đảm bảo minh bạch và tuân thủ đúng quy định pháp luật. Trong quan hệ lao động, hợp đồng lao động là căn cứ pháp lý quan trọng nhất để xác định quyền và nghĩa vụ giữa người lao động và người sử dụng lao động.
Hãy cùng Kỹ Năng CB phân tích chi tiết các loại hợp đồng, điều khoản bắt buộc, những điểm người lao động cần kiểm tra kỹ và những lưu ý doanh nghiệp cần quan tâm khi soạn thảo hợp đồng.
Contents
I. Tổng quan về hợp đồng lao động và quy định mới nhất
Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận bằng văn bản hoặc thông điệp dữ liệu điện tử giữa người lao động và người sử dụng lao động, trong đó quy định rõ công việc, mức lương, thời giờ làm việc, quyền lợi và nghĩa vụ của hai bên.
Hợp đồng lao động là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi của người động, đồng thời giúp doanh nghiệp quản lý nhân sự minh bạch, hạn chế tranh chấp lao động.
Theo Bộ luật Lao động 2019 (có hiệu lực từ 01/01/2021 và đang được áp dụng), hợp đồng lao động hiện chỉ còn 2 loại chính.
- Hợp đồng xác định thời hạn: có thời hạn tối đa 36 tháng, áp dụng cho công việc ngắn hạn hoặc thử thách người lao động.
- Hợp đồng không xác định thời hạn: không quy định ngày kết thúc, mang lại sự ổn định lâu dài cho người lao động và phù hợp với các vị trí cốt lõi.
- Hợp đồng mùa vụ hoặc công việc dưới 12 tháng đã bị bãi bỏ và được gộp vào nhóm hợp đồng xác định thời hạn.
Quy định mới cho phép giao kết hợp đồng lao động điện tử (hợp đồng online) dưới dạng thông điệp dữ liệu. Hợp đồng này có giá trị pháp lý tương đương hợp đồng giấy, mở ra sự linh hoạt trong quản trị nhân sự.
>>> Xem thêm:
- Thủ Tục Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động
- Quy Định Về Hợp Đồng Thử Việc Mới Nhất
- Thủ Tục Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động
- So sánh sự khác nhau giữa các loại hợp đồng trong lao động
- Quy định của pháp luật về quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng
II. Các loại hợp đồng đang hiện hành
| Loại hợp đồng | Đặc điểm pháp lý | Ưu điểm | Rủi ro & Lưu ý quan trọng |
| Hợp đồng lao động không xác định thời hạn | Không quy định ngày kết thúc.
Chỉ chấm dứt khi 2 bên thỏa thuận hoặc theo quy định pháp luật. |
NLĐ: Quyền lợi ổn định, được đóng BHXH, nghỉ phép, thai sản, ốm đau lâu dài.
DN: Giữ chân nhân tài, xây dựng nhân sự cốt lõi. |
Doanh nghiệp khó đơn phương chấm dứt, dễ vướng tranh chấp lao động.
Người lao động cần lưu ý điều khoản về chấm dứt để bảo vệ quyền lợi. |
| Hợp đồng lao động xác định thời hạn | Có thời hạn từ 12 đến 36 tháng.
Bao gồm cả hợp đồng 12 tháng, 24 tháng (ngắn hơn 36 tháng nhưng vẫn trong nhóm này). Nếu ký quá 2 lần liên tiếp → mặc định chuyển sang hợp đồng không xác định thời hạn. |
NLĐ: Có cơ hội việc làm, tham gia BHXH đầy đủ.
Doanh nghiệp: Linh hoạt bố trí nhân sự theo dự án, dễ dàng thay đổi khi hết hạn. |
Không được ký nhiều lần liên tục để “lách luật”.
NLĐ cần kiểm tra kỹ thời hạn ghi trong hợp đồng lao động 12 tháng hoặc 24 tháng để đảm bảo quyền lợi BHXH. DN phải tuân thủ luật, nếu ký sai dễ bị xử phạt. |
| Hợp đồng lao động ngắn hạn (dưới 12 tháng) | Trước đây gọi là hợp đồng mùa vụ.
Từ 2021 trở đi: phần lớn công việc phải ký thành hợp đồng xác định thời hạn thay vì mùa vụ. Chỉ áp dụng cho công việc có tính chất tạm thời, đột xuất. |
DN: Nhanh, gọn, tiết kiệm chi phí nhân sự.
NLĐ: Có thêm cơ hội việc làm ngắn hạn. |
Không được dùng hợp đồng dưới 12 tháng để “né” đóng BHXH.
NLĐ cần yêu cầu ghi rõ quyền lợi trong hợp đồng ngắn hạn. DN dễ bị phạt nếu lạm dụng loại hợp đồng này. |
| Hợp đồng lao động điện tử | Ký kết qua phương tiện điện tử (email, hệ thống ký online).
Giá trị pháp lý tương đương hợp đồng giấy. |
Tiện lợi, tiết kiệm thời gian, phù hợp làm việc từ xa.
Dễ lưu trữ, minh bạch cho cả 2 bên. |
DN cần có hệ thống xác thực & lưu trữ chuẩn để tránh tranh chấp.
NLĐ nên lưu bản mềm/hard copy để làm bằng chứng khi cần. |
| Thử việc (quy định trong hợp đồng) | Không còn hợp đồng thử việc riêng.
Thử việc phải được ghi thành điều khoản trong hợp đồng lao động. Thời gian thử việc: tối đa 180 ngày (với quản lý, chuyên gia). |
NLĐ: Có cơ hội chứng minh năng lực trước khi ký chính thức.
DN: Đánh giá ứng viên thực tế trước khi quyết định tuyển. |
Lương thử việc tối thiểu 85% mức lương chính thức.
Nếu doanh nghiệp ký hợp đồng thử việc riêng → vi phạm pháp luật, NLĐ có quyền yêu cầu điều chỉnh. |
III. Điều khoản bắt buộc trong hợp đồng lao động
Một hợp đồng lao động hợp pháp cần phải bao gồm những điều khoản sau đây (Theo Bộ luật Lao động 2019):
♦ Thông tin cơ bản của hai bên
- Người lao động (NLĐ): họ tên, ngày sinh, giới tính, địa chỉ, số CCCD/CMND, mã số BHXH
- Người sử dụng lao động (NSDLĐ): tên doanh nghiệp, mã số thuế, địa chỉ trụ sở chính, người đại diện ký hợp đồng.
♦ Công việc và địa điểm làm việc
- Mô tả chi tiết vị trí, nhiệm vụ, phạm vi công việc.
- Nêu rõ địa điểm làm việc chính, kèm khả năng điều chuyển (nếu có).
♦ Thời hạn hợp đồng
- Xác định thời hạn: ghi rõ 12 tháng, 24 tháng hoặc 36 tháng.
- Không xác định thời hạn: không ghi ngày kết thúc.
♦ Mức lương, phụ cấp và hình thức trả lương
- Ghi rõ mức lương cơ bản, phụ cấp (ăn trưa, đi lại, trách nhiệm…).
- Cách trả lương: tiền mặt, chuyển khoản.
- Kỳ hạn: theo tháng, nửa tháng hoặc theo thỏa thuận.
♦ Chế độ nâng lương, thưởng: Điều kiện xét tăng lương định kỳ, tăng lương theo hiệu suất. Thêm vào đó là các chế độ/chính sách thưởng lễ, tết, KPI…
♦ Thời gian làm việc và nghỉ: Giờ làm việc/ngày, số ngày/tuần, nghỉ phép năm, nghỉ lễ, nghỉ bù theo quy định,…
♦ Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp
- Ghi rõ trách nhiệm đóng BHXH của DN và quyền lợi NLĐ được hưởng.
- Nếu DN cố tình không ghi điều này thì hợp đồng có thể bị coi là không hợp pháp.
♦ Đào tạo và cam kết (nếu có)
- Trường hợp doanh nghiệp đào tạo, cần ghi rõ chi phí và cam kết làm việc sau đào tạo.
- Cam kết bảo mật, không tiết lộ bí mật kinh doanh.
IV. Những điểm lưu ý khi ký và soạn hợp đồng lao động
| Đối tượng | Điểm cần lưu ý | Triển khai chi tiết |
| Người lao động (NLĐ) | Kiểm tra thông tin cá nhân | Đối chiếu kỹ họ tên, ngày sinh, số CMND/CCCD, mã số BHXH. Sai thông tin sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi BHXH, thai sản, ốm đau. |
| Thời hạn hợp đồng | Phân biệt rõ: 12, 24, 36 tháng (xác định thời hạn) hay không xác định thời hạn. Tránh ký đi ký lại hợp đồng ngắn hạn để tránh vi phạm luật. | |
| Mức lương, thưởng và phụ cấp | Check kỹ lương cơ bản, phụ cấp, thưởng. Ghi rõ trong hợp đồng để tránh doanh nghiệp chỉ cam kết miệng. | |
| Thời gian làm việc | Kiểm tra số giờ làm việc/ngày, số ngày/tuần, nghỉ phép năm. Nếu làm thêm giờ cần ghi rõ chế độ tính lương OT. | |
| BHXH, BHYT, BHTN | Bắt buộc phải có điều khoản đóng BHXH, BHYT, BHTN theo luật. Nếu doanh nghiệp không ghi, NLĐ có quyền yêu cầu bổ sung. | |
| Điều khoản thử việc | Thời gian thử việc không quá 180 ngày (với quản lý) hoặc 60 ngày (với lao động chuyên môn). Lương thử việc phải ≥ 85% lương chính thức. | |
| Doanh nghiệp | Soạn thảo hợp đồng theo mẫu chuẩn | Hợp đồng cần tuân thủ Bộ luật Lao động 2019, Luật BHXH 2024 và có thể áp dụng dùng hợp đồng điện tử. |
| Quy định chấm dứt hợp đồng | Ghi rõ điều kiện chấm dứt, báo trước. Doanh nghiệp cần lưu ý để tránh bị NLĐ kiện ngược khi đơn phương chấm dứt trái luật. | |
| Điều khoản bảo mật và đào tạo | Nếu doanh nghiệp đào tạo hoặt bí mật kinh doanh, cần ghi rõ cam kết bảo mật và ràng buộc làm việc sau đào tạo. | |
| Tránh điều khoản vô hiệu | Không được thỏa thuận thấp hơn mức lương tối thiểu vùng, hoặc cắt bỏ quyền lợi bắt buộc (OT, phép năm, BHXH…). | |
| Thời gian kỹ kết và lưu trữ | Doanh nghiệp phải ký hợp đồng bằng văn bản (hoặc điện tử) trước khi NLĐ bắt đầu làm việc, lưu trữ ít nhất 5 năm để phục vụ thanh tra. |
V. Lời khuyên để soạn và ký hợp đồng lao động minh bạch
Để hạn chế rủi ro, đảm bảo quyền lợi cho cả người lao động (NLĐ) và doanh nghiệp (DN), với các lời khuyên quan trọng như:
1. Dành cho người lao động
◊ Đọc kỹ toàn bộ hợp đồng trước khi ký, chú ý các điều khoản về:
- Loại hợp đồng (xác định thời hạn, không xác định thời hạn, điện tử).
- Thời hạn thử việc, lương thử việc và lương chính thức.
- Quyền lợi BHXH, bảo hiểm y tế, chế độ thai sản, ốm đau.
- Thời gian làm việc, nghỉ phép và làm thêm giờ.
◊ Đối chiếu thông tin cá nhân: họ tên, số CMND/CCCD, mã số BHXH.
◊ Yêu cầu sửa hoặc bổ sung nếu có điều khoản chưa rõ ràng hoặc thiếu quyền lợi.
2. Dành cho doanh nghiệp
◊ Sử dụng mẫu hợp đồng lao động chuẩn theo luật mới nhất (Bộ luật Lao động 2019 & luật BHXH 2024).
◊ Đảm bảo đầy đủ các điều khoản bắt buộc: lương, quyền lợi, thời gian làm việc, BHXH, thử việc, cam kết bảo mật.
◊ Ký hợp đồng trước khi NLĐ bắt đầu làm việc và lưu trữ hợp đồng đầy đủ, kể cả hợp đồng điện tử.
◊ Cập nhật hợp đồng định kỳ để phù hợp luật mới, tránh rủi ro khi luật BHXH, lao động thay đổi.
◊ Theo dõi thời hạn hợp đồng xác định thời hạn để không vi phạm việc ký liên tiếp nhiều lần.
VI. Kết luận
Những điểm cần lưu ý khi soạn hợp đồng lao động là bước quan trọng giúp người lao động bảo vệ quyền lợi và doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý.
- Hiểu rõ các loại hợp đồng: xác định thời hạn (12 – 36 tháng), không xác định thời hạn, hợp đồng điện tử.
- Đảm bảo đầy đủ điều khoản bắt buộc: thông tin, lương, thời gian làm việc, BHXH, thử việc, cam kết bảo mật.
- Kiểm tra kỹ thông tin cá nhân và quyền lợi trước khi ký.
- Doanh nghiệp cần tuân thủ luật mới nhất, lưu trữ hợp đồng và theo dõi thời hạn hợp đồng xác định thời hạn.
Hy vọng bài viết mang lại thông tin hữu ích cho bạn. Đừng quên theo dõi LÊ ÁNH HR và tham khảo Khóa học Hành chính – Nhân sự – BHXH thực hành để nắm chắc và áp dụng đúng các quy định BHXH mới nhất.
>>> Xem thêm: