by Trong quản lý nhân sự, đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho các khoản phụ cấp bắt buộc không chỉ là nghĩa vụ pháp lý của doanh nghiệp mà còn là nền tảng đảm bảo quyền lợi lâu dài cho người lao động.
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều đơn vị vẫn tìm cách “lách luật” bằng cách loại bỏ một số phụ cấp ra khỏi tiền lương đóng BHXH. Hành vi này tiềm ẩn nhiều rủi ro, từ việc bị xử phạt hành chính, truy thu, tính lãi chậm đóng, cho đến việc ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và mối quan hệ lao động trong doanh nghiệp.
Vậy, nếu doanh nghiệp không đóng BHXH cho khoản phụ cấp bắt buộc, thì sẽ bị xử phạt thế nào? Cùng Kỹ Năng CB tìm hiểu chi tiết bài viết sau:
1. Cơ sở pháp lý về các khoản phụ cấp bắt buộc phải đóng BHXH
Theo Điều 89 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và Khoản 2 Điều 17 Nghị định 115/2015/NĐ-CP, tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định.
Bên cạnh đó, Điều 30 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH (sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH) đã hướng dẫn cụ thể:
Phụ cấp lương gồm: phụ cấp chức vụ, chức danh, trách nhiệm, nặng nhọc, độc hại, thu hút, thâm niên…
Các khoản bổ sung khác: khoản thường xuyên, xác định được mức tiền cụ thể, trả cùng kỳ lương.
Điều này đồng nghĩa với việc, nếu doanh nghiệp chi trả phụ cấp thuộc nhóm bắt buộc nhưng không tính đóng BHXH, thì hành vi này bị xem là vi phạm quy định pháp luật lao động và bảo hiểm xã hội.
>>>>>>> Xem nhiều: Học hành chính nhân sự tại Hà Nội
2. Trường hợp phụ cấp nào phải đóng và không phải đóng BHXH
Để hiểu rõ hơn, cần phân biệt hai nhóm phụ cấp:
Khoản phải đóng BHXH:
Các khoản trả thường xuyên, xác định được mức tiền cụ thể.
Ví dụ: phụ cấp chức vụ, trách nhiệm, thâm niên nghề, nặng nhọc, khu vực, lưu động…
Đây là những khoản gắn với công việc và hợp đồng lao động, được tính vào thu nhập đóng BHXH.
Khoản không phải đóng BHXH:
Các khoản phúc lợi không cố định, mang tính hỗ trợ.
Ví dụ: tiền thưởng sáng kiến, tiền ăn giữa ca, hỗ trợ đi lại, xăng xe, điện thoại (nếu không cố định), hiếu hỉ, sinh nhật…
Các khoản này mang tính phúc lợi xã hội, không mang tính bắt buộc nên không làm căn cứ đóng BHXH.
Nếu doanh nghiệp cố tình đưa khoản phụ cấp lương bắt buộc vào nhóm phúc lợi để né tránh nghĩa vụ đóng BHXH thì khi bị cơ quan BHXH thanh tra, doanh nghiệp sẽ bị xử lý.
>>>>>> Xem thêm: Phụ Cấp Bắt Buộc Tính Đóng BHXH Là Những Khoản Nào
3. Mức phạt hành chính khi không đóng BHXH cho phụ cấp bắt buộc
Căn cứ Nghị định 12/2022/NĐ-CP (thay thế Nghị định 28/2020/NĐ-CP), các mức xử phạt hành chính khi không đóng BHXH cho phụ cấp bắt buộc được quy định như sau:
- Phạt từ 12% – 15% tổng số tiền phải đóng BHXH nhưng tối đa không quá 75 triệu đồng đối với hành vi không đóng BHXH cho người lao động.
- Nếu doanh nghiệp không đóng đúng mức quy định (ví dụ bỏ sót phụ cấp bắt buộc), thì cũng bị coi là đóng không đúng → xử phạt tương tự.
Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải:
- Truy nộp đầy đủ số tiền BHXH chưa đóng, tính cả khoản phụ cấp bị bỏ sót.
- Nộp tiền lãi chậm đóng tính theo lãi suất đầu tư của Quỹ BHXH Việt Nam (quy định tại Điều 122 Luật BHXH 2014).
Ví dụ: Doanh nghiệp A không tính phụ cấp trách nhiệm (2 triệu đồng/người/tháng) vào căn cứ đóng BHXH cho 50 nhân viên trong 1 năm → Khi bị phát hiện, doanh nghiệp phải truy đóng phần thiếu + lãi suất + tiền phạt hành chính.
4. Rủi ro pháp lý và hệ quả đối với doanh nghiệp
Việc không đóng BHXH cho phụ cấp bắt buộc không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn tạo ra rủi ro pháp lý và uy tín:
Thanh tra lao động và BHXH: Doanh nghiệp có thể bị thanh tra định kỳ hoặc đột xuất. Nếu bị phát hiện vi phạm, cơ quan BHXH sẽ lập biên bản xử phạt và yêu cầu truy đóng.
Nguy cơ tranh chấp với người lao động: Người lao động khiếu nại do quyền lợi bị ảnh hưởng (ví dụ, trợ cấp thai sản, hưu trí, ốm đau… bị tính thấp hơn).
Mất uy tín: Việc né tránh nghĩa vụ có thể làm giảm niềm tin của nhân viên, ảnh hưởng đến thương hiệu tuyển dụng.
Khả năng bị khởi kiện hình sự: Trong trường hợp trốn đóng BHXH kéo dài, số tiền trốn đóng lớn, doanh nghiệp hoặc người đại diện theo pháp luật có thể bị xử lý theo Điều 216 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN.
5. Ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động
Không chỉ doanh nghiệp bị phạt, người lao động cũng chịu thiệt hại trực tiếp khi phụ cấp bắt buộc không được tính vào căn cứ đóng BHXH:
- Mức hưởng chế độ thấp hơn: Trợ cấp thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, hưu trí… đều tính dựa trên bình quân tiền lương đóng BHXH. Nếu phụ cấp bị loại bỏ, mức hưởng giảm đi đáng kể.
- Mất quyền lợi lâu dài: Khi nghỉ hưu, lương hưu cũng dựa trên bình quân lương đóng BHXH → không tính phụ cấp → lương hưu thấp.
- Tâm lý bất mãn: Nhân viên cảm thấy quyền lợi không được đảm bảo, dễ nảy sinh tranh chấp lao động, kiện tụng.
Ví dụ: Một lao động có lương cơ bản 8 triệu, phụ cấp chức vụ 3 triệu. Nếu không đóng BHXH cho phụ cấp, mức bình quân đóng chỉ là 8 triệu thay vì 11 triệu → lương hưu, trợ cấp thai sản thấp hơn gần 30%.
>>> Xem thêm:
- Luật Bảo Hiểm Xã Hội 2024: Những Thay Đổi Quan Trọng Cần Nắm
- Có Nên Rút BHXH Một Lần Hay Bảo Lưu Theo Luật Mới
- BHXH Tự Nguyện Có Gì Mới Từ 01/7/2025
- So Sánh Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Và Bắt Buộc Mới Nhất 2025
- Các Loại Phụ Cấp Thường Gặp Trong Doanh Nghiệp Vừa Và Nhỏ
6. Giải pháp tuân thủ và tối ưu chi phí BHXH cho doanh nghiệp
Để tránh rủi ro pháp lý nhưng vẫn quản lý hiệu quả chi phí, doanh nghiệp có thể áp dụng một số giải pháp:
- Xây dựng thang bảng lương hợp lý: Rõ ràng phân biệt khoản nào là lương, phụ cấp bắt buộc; khoản nào là phúc lợi, hỗ trợ tự nguyện.
- Tách phụ cấp hợp lý: Đối với khoản chi chưa rõ tính chất, cần căn cứ vào Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH để quyết định có đóng hay không.
- Thường xuyên rà soát: Kiểm tra hợp đồng lao động, bảng lương, phụ cấp để tránh sai sót.
- Tư vấn pháp lý và nhân sự: Nhờ sự hỗ trợ từ chuyên gia HR, luật sư lao động để xây dựng chính sách lương – thưởng vừa đảm bảo tuân thủ vừa tối ưu chi phí.
- Đào tạo bộ phận nhân sự – kế toán: Cập nhật kịp thời các nghị định, thông tư về BHXH để hạn chế rủi ro khi làm việc với cơ quan quản lý.
Việc không đóng BHXH cho các khoản phụ cấp bắt buộc không chỉ khiến doanh nghiệp bị phạt hành chính, truy thu, nộp lãi mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động. Trong bối cảnh cơ quan BHXH tăng cường thanh tra, các doanh nghiệp cần chủ động rà soát và điều chỉnh chính sách tiền lương – phụ cấp, vừa tuân thủ pháp luật vừa duy trì uy tín và quan hệ lao động ổn định.
>>> Tham khảo thêm:
- Top 03 Trung Tâm Đào Tạo Hành Chính Nhân Sự Tốt Nhất Hiện Nay
- TOP 5+ Khóa Học Hành Chính Nhân Sự Online Tốt Nhất Hiện Nay
- Học Hành Chính Nhân Sự Tại Hà Nội Ở Đâu Uy Tín Và Chất Lượng?
Hy vọng bài viết của Kỹ Năng CB sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về chủ đề: Nếu Không Đóng BHXH Cho Khoản Phụ Cấp Bắt Buộc Thì Bị Phạt Thế Nào? và các lưu ý được áp dụng hiện nay. Chúc bạn thành công!
